rzs a choroby tarczycy

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ARTYKUŁ ORYGINALNY
Występowanie chorób tarczycy i przeciwciał
przeciwtarczycowych u kobiet chorych
na reumatoidalne zapalenie stawów
Małgorzata Przygodzka, Anna Filipowicz‑Sosnowska
Klinika Reumato logii, Instytut Reumato logii im. Eleonory Reicher, Warszawa
SŁOWA KLUczOWe
STReSzczeNIe
auto immuno logiczna 
choroba tarczycy 
(ATD), przeciw ciała 
przeciw tarczycowe, 
reumatoidalne 
zapalenie stawów 
(RA)
WpROWAdzeNIe
  Zaburzona czynność hormonalna i/lub auto immuno logiczna choroba tarczycy 
(
autoimmune thyroid disease
– ATD) występują u 6% do 33,8% chorych na reumatoidalne zapalenie 
stawów (
rheumatoid arthritis
 – RA).
ceLe
  Ocena częstości występowania ATD u chorych na RA w porównaniu z dobraną wiekiem i płcią 
grupą kontrolną oraz ocena wskazań do skriningu tych chorych w kierunku chorób tarczycy.
pAcjeNcI I meTOdY
U 100 kobiet chorych na RA i u 55 kobiet nie chorujących na RA, stanowią‑
cych grupę kontrolną, oceniano częstość występowania ATD i hormonalnych zaburzeń czynności 
tarczycy.
WYNIKI
ATD częściej (16%) występowała u chorych na RA niż w grupie kontrolnej (9%), różnica nie 
była istotna statystycznie. Chorzy na RA z towarzyszącą ATD charakteryzowali się niższą aktywnością 
choroby. Częstość występowania przeciw ciał przeciw peroksydazie tarczycowej (
antithyroid pero-
xidase
 – anti‑TPO) i przeciw tyreoglobulinie (
antithyreoglobulin
 – anti‑TG) w obu badanych grupach 
była podobna i wynosiła odpowiednio 12% i 15% u chorych na RA oraz 9% i 18% w grupie kontrolnej. 
W obu grupach najczęstszą dysfunkcją tarczycy była subkliniczna niedoczynność. Zaburzenia hor‑
monalnej czynności tarczycy nie korelowały z obecnością klinicznych objawów choroby tarczycy. 
Chorym na RA statystycznie częściej towarzyszy obniżone stężenie wolnej trijodotyroniny.
WNIOSKI
Częstsze występowanie ATD u kobiet chorych na RA w porównaniu z analizowaną grupą 
kontrolną wskazuje na konieczność monitorowania chorych na RA nie tylko pod względem czynności 
hormonalnej tarczycy, ale także występowania anti‑TPO, markera ATD. Szczególne znaczenie ma ob‑
serwacja, że ich obecność nie koreluje z występowaniem zaburzeń hormonalnej czynności tarczycy 
u chorych na RA. Monitorowanie funkcji tarczycy ma znaczenie, bo jak wykazano, przebieg chorób 
tarczycy u chorych na RA jest często bezobjawowy.
Adres do korespondencji:
dr med. Małgorzata Przygodzka, 
Klinika Reumatologii, Instytut 
Reumatologii im. Eleonory Reicher, 
ul. Spartańska 1, 02-637 Warszawa, 
tel.: 022-844-87-57,
fax: 022-646-78-98, 
e-mail: przygodz@mp.pl
Praca wpłynęła: 09.06.2008.
Przyjęta do druku: 25.08.2008.
Nie zgłoszono sprzeczności 
inter esów.
Pol Arch Med Wewn. 2009; 
119 (1-2): 39-44
Copyright by Medycyna Praktyczna, 
Kraków 2009
WpROWAdzeNIe
Zaburzona czynność hor‑
monalna i/lub autoimmunologiczna choro‑
ba tarczycy (
autoimmune thyroid disease
– ATD)
występują u 6–33,8% chorych na reumatoidalne
zapalenie stawów (
rheumatoid arthritis
– RA).
1‑7
Współwystępowanie tych chorób częściej dotyczy
kobiet niż mężczyzn.
3,6,8,9
Kliniczna manifestacja
tych chorób często jest poprzedzona obecnością
charakterystycznych przeciwciał swoistych
narządowo, które mogą pojawiać się w surowicy
nawet kilka lat przed wystąpieniem objawów
choroby i ustaleniem rozpoznania.
10
Nie jest
to jednak pewna zapowiedź choroby, ponieważ
w małych stężeniach przeciwciała te stwierdza
się także u osób zdrowych.
Poza podłożem genetycznym dotychczas nie
ustalono innych czynników predysponujących
do współwystępowania chorób tarczycy i RA.
Nie stwierdzono, by wiek, czas trwania i aktyw‑
ność RA, a także występowanie czynnika reu‑
matoidalnego i przeciwciał przeciwjądrowych
ARTYKUŁ ORYGINALNY
  Występowanie chorób tarczycy i przeciwciał przeciw tarczycowych u kobiet…
1
1 i występowanie innych chorób autoimmuno‑
logicznych w wywiadzie.
12
W pracy podjęto próbę odpowiedzi na pytanie,
czy u chorych na RA częściej występuje ATD i czy
należy ich objąć badaniami przesiewowymi w kie‑
runku chorób tarczycy.
TAbeLA 1
  Charakterystyka kobiet chorych na RA 
RA (n = 100)
wiek (min., maks.)
średnia (odchylenie standardowe)
(21, 88) 
56 (13)
wywiad rodzinny pod kątem RA
negatywny
pozytywny
77 (77%)
23 (23%) 
pAcjeNcI I meTOdY
Badaniami objęto dwie
grupy kobiet. Grupę badaną stanowiło 100 ko‑
biet chorych na RA rozpoznane na podstawie
kryteriów ACR (American College of Rheuma‑
tology) z 1987 roku.
13
Dobór chorych był losowy.
Były to kobiety kolejno przyjmowane do Klini‑
ki Reumatologii Instytutu Reumatologii z roz‑
poznaniem RA (niezależnie od innych chorób
towarzyszących) w latach 2001–2005. W bada‑
niu brały udział wyłącznie kobiety, ponieważ RA
i ATD występują częściej u kobiet. Dzięki takiemu
doborowi grupa badana była wystarczająco duża,
by przeprowadzić analizę statystyczną.
Grupę kontrolną stanowiło 55 kobiet ochot‑
niczo uczestniczących w badaniu, niechorują‑
cych na RA, niezależnie od innych chorób towa‑
rzyszących. U wszystkich chorych zakwaliikowa‑
nych do badania przeprowadzono:
1
badanie kliniczne, obejmujące badanie pod‑
miotowe (wywiad dotyczący chorób tarczycy,
RA i ich rodzinnego występowania) i badanie
przedmiotowe (uwzględniające badanie inter‑
nistyczne oraz układu ruchu zgodnie z 28‑sta‑
wowym schematem według zaleceń EULAR oraz
ocenę występowania wola i jego stopień według
kryteriów World Health Organization [WHO]
z 1960 r.); stopień niepełnosprawności oceniono
na podstawie kwestionariusza HAQ (Heath As‑
sessment Questonnaire); aktywność RA oceniono
na podstawie wartości DAS 28 (Disease Activity
Score) z czterema zmiennymi
2
badania laboratoryjne, stanowiące podstawę
oceny aktywności RA: OB, stężenie białka C‑reak‑
tywnego (
C‑reactive protein
– CRP) oraz bada‑
nia stanowiące podstawę oceny funkcji tarczy‑
cy i występowania autoimmunologicznej choro‑
by tarczycy:
A
tyreotropina (
thyroid stimulating hormone
– TSH), wolna trijodotyronina (
free triiodothy‑
ronine
– fT3), wolna tyroksyna (
free thyroxine
–
fT4) – ich stężenia oznaczono metodą chemi‑
luminescencji, analizatorem ELECSYS 1010
(irma Roche Diagnostic); wartości referen‑
cyjne dla TSH 0,27–4,2 mIU/l, dla fT3 2,57–
4,43 pg/ml, dla fT4 0,93–1,71 ng/dl
b
przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie
(antibodies against thyreoglobuline anti‑TG)
i przeciwciała przeciwko peroksydazie tarc‑
zycowej (
antibodies against thyroid peroxidase
– anti‑TPO) oznaczono w Zakładzie Mikrobio‑
logii i Serologii; oznaczenia przeprowadzono
metodą ELISA z użyciem testów HYCOR i roz‑
puszczalnika irmy Biomedica; wartości refer‑
encyjne dla przeciwciał anti‑TG – <325 IU/ml,
a dla anti‑TPO – <50 IU/ml.
3
Badania ultrasonograicznego tarczycy nie
wykonywano rutynowo ze względu na ograniczony
liczba bolesnych stawów
(min., maks.)
mediana (25%, 75%)
(0, 28)
10 (7, 18)
liczba obrzękniętych stawów
(min., maks.)
mediana (25%, 75%)
(0, 14)
4 (2, 7)
czynnik reumatoidalny
(min., maks.)
mediana (25%, 75%)
(12,5, 2460)
122 (29,5, 345)
czynnik reumatoidalny >34
71 (71%)
metotreksat
81 (81%)
dawka mg/tydz.
(min., maks.)
mediana (25%, 75%)
n = 81
(7,5, 20)
12,5 (12,5, 15)
prednizon
nie stosowany
≤
 10 mg/d
>10 mg/d
40 (40%)
53 (53%)
7 (7%)
DAS 28
(min., maks.)
mediana (25%, 75%)
(1,05, 8,11)
5,65 (4,86, 6,31)
DAS 28
mały (<3,2)
umiarkowany (3,2, 5,1)
duży (>5,1)
2 (2%)
32 (32%)
66 (66%)
HAQ
(min., maks.)
mediana (25%, 75%)
n = 56
(0,37, 3)
2,0 (1,5, 2,62)
HAQ >2
28 (50%)
Skróty: DAS 28 – Disease Activity Score, HAQ – 
Health Assessment Questionnaire,
 
RA – reumatoidalne zapalenie stawów
predysponowały do współwystępowania tych
chorób.
2,3,5,6,8,11
Asymptomatyczny przebieg ATD w początko‑
wym okresie choroby może utrudniać ustalenie
rozpoznania, co skłania do poszukiwania czynni‑
ków identyikujących osoby szczególnie narażo‑
ne na rozwój tych chorób.
Większość tyreologów nie zaleca rutynowych
badań przesiewowych populacji w kierunku cho‑
rób tarczycy. Uważa się, że badaniami należy objąć
osoby z grupy zwiększonego ryzyka rozwoju cho‑
rób tarczycy, do których zalicza się: kobiety z ro‑
dzinnym wywiadem chorób tarczycy, wcześniej‑
sze zaburzenia czynności tarczycy, występowa‑
nie objawów wskazujących na nadczynność lub
niedoczynność tarczycy, odchylenia w badaniu
izykalnym gruczołu tarczowego, cukrzycę typu
2
POLSKIE ARCHIWUM MEDYCYNY WEWNĘTRZNEJ  2009; 119 (1‑2)
0,1 dla pozostania w modelu wybrano czynniki
istotne statystycznie na poziomie 0,05. Dopaso‑
wanie modeli sprawdzono za pomocą testu Ho‑
smera i Lemeshowa. Wartość predykcyjną mode‑
li oceniono na podstawie pola pod krzywą ROC.
W analizie statystycznej wykorzystano ponadto
test Kruskala i Wallisa, współczynnik korelacji
Spearmana, test
χ
2 i Fishera. Wszystkie wykona‑
ne testy były dwustronne, a za poziom istotności
przyjęto 0,05, o ile nie wskazano inaczej. Ponie‑
waż w badanej grupie chorych na RA większość
(81%) leczona była metotreksatem, a kolejne 18%
otrzymywało inne leki modyikujące przebieg cho‑
roby, nie przeprowadzono analizy wpływu stoso‑
wanego leczenia na badane parametry. Uznano,
że badana grupa chorych na RA była jednolita
pod względem stosowanego leczenia.
TAbeLA 2
  Występowanie chorób tarczycy w grupie chorych na RA i kontrolnej
Grupa kontrolna
n = 55
RA
n = 100
choroby tarczycy w wywiadzie
4 (7%)
25 (25%)
rodzaj choroby tarczycy
wole guzkowe nadczynne
wole guzkowe obojętne
choroba Gravesa
choroba Hashimoto
1(2%)
2(4%)
12 (12%)
5 (5%)
2 (2%)
6 (6%)
1(2%)
czas trwania chorób tarczycy
(min., maks.)
mediana (25%, 75%)
(0,5, 5)
2
 
(0,08, 40)
5 (3, 15)
stopień wola
0
1
2
3
52 (95%)
2 (4%)
1 (2%)
0
85 (85%)
9 (9%)
5 (5%)
1 (1%)
WYNIKI
Badane grupy chorych nie różniły się
pod względem wieku. Chore na RA w 71% były
seropozytywne, u 23% wywiad rodzinny w ki‑
erunku występowania choroby był pozytywny,
a czas trwania RA wahał się od 0,5 do 49 lat, (śr.
12,3 roku). W chwili przeprowadzania badania
wszystkie chore (poza jedną) RA otrzymywały
leki modyikujące przebieg choroby: 81 kobi‑
et metotreksat w dawce 7,5–20 mg/tydz. (me‑
diana 12,5 mg), w tym 3 chore w skojarzeniu
z cyklosporyną i 1 w skojarzeniu z sulfasalazyną,
14 kobiet – sulfasalazynę, 1 – lelunomid, a 3
– azatioprynę.
U 60% chorych na RA stosowano glikokorty‑
kosteroidy, u większości (53%) w małej dawce,
do 10 mg w przeliczeniu na prednizon (
TAbeLA 1
).
Choroby tarczycy w wywiadzie stwierdzono
u 25% chorych na RA i 7% chorych z grupy kon‑
trolnej. Najczęściej było to: wole guzkowe nad‑
czynne (12%) u chorych na RA i wole guzkowe
obojętne (4%) w grupie kontrolnej. Choroba Ha‑
shimoto występowała u 6 chorych na RA i 1 w gru‑
pie kontrolnej, choroba Gravesa i Basedowa – u 1
chorej na RA.
U większości kobiet z grupy chorych nie stwier‑
dzono objawów klinicznych wskazujących na cho‑
robę tarczycy. Jedynym objawem występującym
u chorych na RA było kołatanie serca. Wole wy‑
stępowało u 15% chorych na RA i 6% chorych
w grupie kontrolnej, przeważały chore z I stop‑
niem według WHO.
ATD występowała częściej u chorych na RA niż
w grupie kontrolnej (16%
vs
9%); różnica ta nie
była znamienna statystycznie. ATD rozpoznano
u 8% kobiet chorych na RA przed zakwaliiko‑
waniem do badań, a u kolejnych 8% rozpozna‑
nie ustalono w trakcie badań. U większości cho‑
rych na RA (10%
vs
6%) rozpoznanie ATD usta‑
lono już w trakcie RA.
W grupie kontrolnej tylko u 1 (2%) kobiety ATD
występowała w wywiadzie. U chorych na ATD
najczęstszą dysfunkcją tarczycy była subklinicz‑
na niedoczynność tarczycy.
Nie stwierdzono istotnych różnic w stanie hor‑
monalnym tarczycy w obu badanych grupach.
U większości chorych w grupie badanej (90%)
funkcja tarczycy
eutyreoza
subniedoczynność
subnadczynność
niedoczynność
nadczynność
51 (93%)
3 (5%)
0
1 (2%)
0
90 (90%)
7 (7%)
1 (1%)
0
2 (2%)
autoimmunologiczna choroba tarczycy
brak
rozpoznana przed hospitalizacją
rozpoznana w trakcie hospitalizacji
podejrzenie
50 (91%)
1 (2%)
3 (5%)
1 (2%)
84 (84%)
8 (8%)
7 (7%)
1 (1%)
wiek (min., maks.)
średnia (odchylenie standardowe)
objawy kliniczne chorób tarczycy
brak objawów klinicznych
kołatanie serca
(19, 75)
54 (12,2) 
(21, 88)
56 (13)
55 (100%) 
0
79 (79%)
21 (21%)
dostęp – przeprowadzono je w Zakładzie Radio‑
logii Instytutu Reumatologii u 14 chorych na RA;
u żadnej z badanych chorych nie stwierdzono
wskazań do biopsji tarczycy.
4
Rozpoznanie ATD ustalano na podstawie
wykrycia przeciwciał przeciwtarczycowych (war‑
unkiem rozpoznania była obecność przeciwciał
anti‑TPO) u chorych z towarzyszącą dysfunkcją
tarczycy i/lub wolem; podejrzenie ATD wysuwano
na podstawie granicznych wartości anti‑TPO i do‑
datnich anti‑TG.
Analiza statystyczna
W analizie statystycznej
jako punkt końcowy przyjęto występowanie RA.
W grupie chorych na RA za punkty końcowe przy‑
jęto aktywność choroby mierzoną DAS 28, sto‑
pień niepełnosprawności mierzony HAQ i od‑
setek chorych z czynnikiem reumatoidalnym.
Za czynniki mogące wpływać na punkt końco‑
wy uznano: czynność hormonalną tarczycy, wy‑
stępowanie ATD, występowanie anti‑TPO i anti‑
‑TG, TSH, fT3. Do zbadania wpływu wybranych
czynników na punkty końcowe posłużono się
wieloczynnikowym modelem regresji logistycz‑
nej. Za pomocą krokowej eliminacji z poziomu
ARTYKUŁ ORYGINALNY
  Występowanie chorób tarczycy i przeciwciał przeciw tarczycowych u kobiet…
3
rych na RA z towarzyszącą ATD niż u chorych bez
ATD (test Fishera, p = 0,009).
Przeciwciała anti‑TG i anti‑TPO wykryto od‑
powiednio u 12% i 15% chorych na RA; w grupie
kontrolnej częstość ich występowania była podob‑
na – 9% i 18%. Przeciwciała anti‑TPO istotnie czę‑
ściej występowały u osób z TSH >4,2 (p <0,001)
jak również z TSH >2 (p = 0,003) (TSH w prze‑
dziale 2–4,2). Nie stwierdzono zależności mię‑
dzy występowaniem przeciwciał anti‑TPO a wy‑
stępowaniem zaburzeń hormonalnej czynności
tarczycy w grupie chorych na RA, taką zależność
wykazano natomiast w grupie kontrolnej – była
to niedoczynność i subkliniczna niedoczynność
tarczycy (p = 0,016).
U chorych na RA statystycznie istotnie częściej
stwierdzano również zmniejszone stężenie fT3.
Analiza wieloczynnikowa nie wykazała, by duża
aktywność RA korelowała ze stopniem wola, funk‑
cją tarczycy, występowaniem ATD czy przeciwciał
przeciwtarczycowych (
TAbeLA 4
). Stwierdzono na‑
tomiast, że chorzy z dużą aktywnością RA charak‑
teryzują się dużym wskaźnikiem niepełnospraw‑
ności HAQ >2 (iloraz szans: 7,7; p = 0,006).
Wykazano, że zaburzenia czynności tarczycy
są negatywnie związane w dodatnim czynnikiem
reumatoidalnym (p = 0,012) (u chorych z dysfunk‑
cją tarczycy czynnik reumatoidalny stwierdza‑
no rzadziej).
TAbeLA 3
  Wyniki badań USG tarczycy u chorych na RA
USG tarczycy
RA (n = 14)
echo obniżone
2 (2%)
echo nierównomierne
5 (5%)
zwiększenie perfuzji
3 (3%)
guzki (torbiele)
10 (10%)
TAbeLA 4
  Wieloczynnikowa analiza wpływu przedstawionych parametrów na dużą 
wartość DAS 28 u chorych na RA (n = 73)
 DAS 28 
≥
5,1 (n = 48)
p
stopień wola 1–3 
vs
 0
>0,1
dysfunkcja tarczycy 
vs
 eutyreoza
>0,1
autoimmunologiczna choroba tarczycy
obecna 
vs
 brak
>0,1
TSH powyżej normy 
vs
 inne
>0,1
fT
3
 poniżej normy 
vs
 inne
>0,1
TG >325 
vs
 inne
>0,1
TPO > 50 
vs
 inne
>0,1
Skróty: fT3 – wolna trijodotyronina, OR – iloraz szans, TG – tyreoglobulina, TPO – 
peroksydaza tarczycowa, TSH – tyreotropina
i kontrolnej (93%) funkcja tarczycy była prawi‑
dłowa (eutyreoza). Najczęściej obserwowaną dys‑
funkcją tarczycy w grupie kontrolnej i badanej
była subkliniczna niedoczynność tarczycy (5%
i 7%), charakteryzująca się zwiększonym stęże‑
niem TSH i prawidłowym stężeniem fT4. Nie‑
doczynność tarczycy obserwowano u 2% cho‑
rych na RA; w grupie kontrolnej nie występowa‑
ła. Nie stwierdzono związku między hormonalną
dysfunkcją tarczycy a występowaniem objawów
klinicznych wskazujących na chorobę tarczycy
u chorych na RA.
W czasie badania 2 chore na RA otrzymywały
leczenie z powodu chorób tarczycy. Jedna chora
była leczona metizolem w dawce 10 mg/d z po‑
wodu choroby Gravesa i Basedowa, druga zaś
L‑tyroksyną w dawce 100 μg/d z powodu cho‑
roby Hashimoto. W grupie kontrolnej 1 chora
na chorobę Hashimoto leczona była L‑tyroksyną
w dawce 75 μg/d.
Porównanie obu grup chorych pod względem
występowania chorób tarczycy i wskazujących
na nie objawów przedstawiono w
TAbeLI 2
.
W przeprowadzonych badaniach ultrasonogra‑
icznych najczęściej stwierdzano guzki z ultraso‑
nograicznymi cechami torbieli oraz nierówno‑
mierną bądź zmniejszoną echostrukturę miąż‑
szu nie sugerującą obecności ATD bez wskazań
do biopsji (
TAbeLA 3
).
Poszukując czynników charakteryzujących
i odróżniających chorych na RA z towarzyszą‑
cą ATD od chorych na RA bez ATD, porównano
obie grupy. Chore na RA z ATD charakteryzowa‑
ły się mniejszą aktywnością RA ocenianą za po‑
mocą DAS 28 i stężenia CRP w surowicy w sto‑
sunku do chorych na RA bez ATD. Zaburzenia
czynności tarczycy częściej występowały u cho‑
OmóWIeNIe
Przeprowadzone badania wykazały
częstsze występowanie ATD u kobiet chorych
na RA, aczkolwiek różnica nie była znamien‑
na statystycznie. Należy jednak podkreślić,
że częstość występowania ATD w grupie kon‑
trolnej (9%) znacznie przewyższa częstość
występowania chorób autoimmunologicznych
tarczycy w populacji polskiej, w której choroba
Hashimoto z niedoczynnością tarczycy dotyczy
0,4% populacji, a choroba Gravesa i Basedowa
0,26% kobiet.
14
Być może na uzyskany wynik
wpłynęła stosunkowo mała liczebność grupy
kontrolnej.
Monitorowanie przeciwciał anti‑TPO i hormo‑
nalnej czynności tarczycy u kobiet chorych na RA
może wyłonić osoby z bezobjawowym przebie‑
giem ATD. U połowy kobiet chorujących na RA
z towarzyszącą ATD jej przebieg był bezobjawo‑
wy, a rozpoznanie ustalono przypadkowo, zwłasz‑
cza że ATD była niema klinicznie także u cho‑
rych z rozpoznaną w trakcie badań dysfunkcją
tarczycy.
Należy zwrócić uwagę, że chorzy na RA z to‑
warzyszącą ATD charakteryzują się mniejszą ak‑
tywnością RA niż chorzy na RA bez ATD. Obser‑
wację tę trudno interpretować, ponieważ dotych‑
czas nie wykazano związku między występowa‑
niem chorób tarczycy u chorych na RA a aktyw‑
nością RA.
2,3,6,8,11
Opisywano natomiast większy
wskaźnik niepełnosprawności HAQ u chorych
na RA z towarzyszącymi chorobami tarczycy,
9
czego nie potwierdzono w badanej populacji cho‑
rych na RA.
4
POLSKIE ARCHIWUM MEDYCYNY WEWNĘTRZNEJ  2009; 119 (1‑2)
Obecność anti‑TPO, jako bardziej czułych i spe‑
cyicznych od anti‑TG, konieczna jest do ustalenia
rozpoznania ATD. Wykrywa się je u 95% chorych
na chorobę Hashimoto oraz 80% chorych na cho‑
robę Gravesa i Basedowa.
15
Częstość występowania przeciwciał anti‑TG
i anti‑TPO w badanej populacji była podobna (12%
i 15%) i nie różniła się znamiennie statystycznie
od częstości ich występowania w grupie kontro‑
lnej (9% i 18%). Uzyskane wyniki były zbliżone
do prezentowanych wcześniej w polskiej popula‑
cji chorych na RA,
16
jak również do danych z lite‑
ratury europejskiej.
2,3,6,8,9,17,18
Analizując uzyskane wyniki badań, należy pod‑
kreślić, że przeprowadzono je u chorych z dość
długim średnim czasem trwania RA (12,3 roku),
otrzymujących leki modyikujące przebieg RA
o różnym działaniu immunosupresyjnym i nie
do końca poznanym wpływie na osoczowe marke‑
ry badanych procesów. Zwracali na to uwagę auto‑
rzy włoscy, badający populację nieleczonych cho‑
rych na wczesne RA; odsetek przeciwciał przeciw‑
tarczycowych sięgał wówczas 30% i był znamien‑
nie większy od prezentowanych w innych bada‑
niach włoskiej populacji.
18,19
Przeprowadzone badania wykazały, że przeciw‑
ciała anti‑TPO występowały częściej nie tylko
u osób ze stężeniem TSH poza górną granicą war‑
tości referencyjnych, ale także u kobiet z TSH
w tym zakresie. Może to nie mieć znaczenia kli‑
nicznego, ponieważ stwierdza się je u 6–20%
zdrowej populacji dorosłych. Jednakże wystę‑
powanie tych przeciwciał może poprzedzać i za‑
powiadać rozwój ATD z uszkodzeniem hormo‑
nalnej czynności tarczycy,
10,20‑22
podobnie jak
obecność w surowicy osób zdrowych czynni‑
ka reumatoidalnego klasy IgM lub przeciwciał
przeciwcytrulinowych (
anticitrullinated antibodies
–
anti‑CCP) może poprzedzać na 0,1–13,8 roku za‑
chorowanie na RA.
23
W badanej populacji przeciwciała anti‑TG i/lub
anti‑TPO, bez innych odchyleń w parametrach
tarczycy ocenianych w prezentowanej pracy, wy‑
stępowały u 6 chorych na RA i u 4 kobiet z gru‑
py kontrolnej. Tacy chorzy wymagają obserwacji
i kontroli TSH co 3–5 lat.
24
Wśród chorych na RA zaburzenia czynno‑
ści hormonalnej tarczycy mogą występować
nawet 3‑krotnie częściej niż w populacji ogól‑
nej.
5,6,8,11,16,17,25
W badanej grupie obserwowano
je nieco częściej u chorych na RA (10%) niż w gru‑
pie kontrolnej (7%).
Na uwagę zasługuje fakt, że tylko u 3 z 10 ba‑
danych chorych na RA z dysfunkcją tarczycy wy‑
stępowały objawy kliniczne wskazujące na cho‑
robę tarczycy. Bezobjawowy lub skąpoobjawo‑
wy kliniczny przebieg chorób tarczycy u chorych
na RA może być maskowany przez chorobę pod‑
stawową, której objawy dominują w obrazie kli‑
nicznym, co stwarza ryzyko późnego ustalenia
rozpoznania i leczenia, na co również zwracano
wcześniej uwagę.
3,8,24
Najczęstszą dysfunkcją tarczycy w badanej po‑
pulacji była subkliniczna niedoczynność tarczycy,
która według danych z literatury występuje u 9,4–
21% chorych na RA.
11,18,19,26
Chorych z tą dys‑
funkcją (często rozpoznaną przypadkowo) na‑
leży monitorować, gdyż sprzyja ona rozwojowi
jawnej niedoczynności tarczycy, zwłaszcza u ko‑
biet w starszym wieku i z przeciwciałami anti‑
‑TPO.
24
Ponadto subkliniczna niedoczynność tar‑
czycy zwiększa ryzyko rozwoju hipercholestero‑
lemii i przedwczesnej miażdżycy, a także insuli‑
nooporności.
10,26‑29
Jednocześnie nie ma pew‑
nych dowodów, że wczesna terapia L‑tyroksyną
chorych na subkliniczną niedoczynność tarczycy
zapobiega rozwojowi hiperlipidemii i miażdżycy‑
,
30,31
dlatego szczególnie tych chorych należy ob‑
jąć proilaktyką przeciwmiażdżycową.
Stwierdzone w badanej populacji chorych na RA
obniżone stężenie fT3
wynika prawdopodobnie
z zaburzeń obwodowej konwersji tyroksyny do tri‑
jodotyroniny w przebiegu przewlekłego proce‑
su zapalnego.
Częstsze występowanie ATD u kobiet chorych
na RA niż u kobiet z analizowanej grupy kon‑
trolnej i znacznie częstsze w porównaniu z jego
występowaniem w polskiej populacji wskazuje
na konieczność monitorowania chorych na RA nie
tylko pod kątem czynności hormonalnej tarczy‑
cy, ale także występowania przeciwciał anti‑TPO,
markera ATD, zwłaszcza że ich obecność nie ko‑
reluje z występowaniem zaburzeń hormonalnej
czynności tarczycy u chorych na RA. Monitorow‑
anie funkcji tarczycy ma szczególne znaczenie,
wykazano bowiem, że u chorych na RA choroby
tarczycy często mają przebieg bezobjawowy.
pOdzIęKOWANIA
Składam podziękowania Panu
dr n. med. Krzysztofowi Chojnowskiemu z Kli‑
niki Endokrynologii Warszawskiej Akademii Me‑
dycznej przy ul. Banacha za konsultację i cenne
uwagi pomocne w realizacji tej pracy.
Praca inansowana przez Ministerstwo Nauki
i Informatyzacji w ramach promotorskiego pro‑
jektu badawczego nr 2PO5B10526.
pIśmIeNNIcTWO
1
  Roitt IM, Doniachi D, Campbell PN. Autoantibodies in Hashimoto’s dis‑
ease (lymphadenoid goitre). Lancet. 1956; 2: 820.
2
  Silman AJ, Ollier WER, Bubel MA. Autoimmune thyroid disease and 
thyroid auto antibodies in rheumatoid arthritis patients and their families. 
Br J Rheum. 1989; 28: 18‑21.
3
  Bianchi G, Marchesini G, Zoli M, et al. Thyroid involvement in chronic 
inflammatory rheumato logical disorders. Clin Rheum. 1994; 13: 479‑484.
4
  Punzi L, Michelotto M, Pianon M, et al. Clinical, laboratory and immu‑
nogenetic aspects of arthritis associated with chronic limphocytic thyroidi‑
tis. Clin Exp Rheum. 1997; 15: 373‑380.
5
  Shiroky JB, Cohen M, Ballachey ML, et al. Thyroid dysfunction in rheu‑
matoid arthritis: a controlled prospective survey. Ann Rheum Dis. 1993; 
52: 454‑456.
6
  Deighton CM, Fay A, Walker DJ. Rheumatoid arthritis in thyroid disease 
positive and negative same‑ sexed sibships. Br J Rheum. 1992; 31: 13‑17.
7
  Caron P, Lassoued S, Dromer C, et al. Prevalence of thyroid abnormali‑
ties in patients with rheumatoid arthritis. Thyroidology. 1992; 4: 99‑102.
8
  Andonopoulos AP, Siambi V, Makri M, et al. Thyroid function and im‑
mune profile in rheumatoid arthritis. A controlled study. Clin Rheum. 1996; 
15: 599‑603.
9
  Magnus JH, Birketvedt T, Haga H‑J. A prospective evaluation of anti‑
thyroid antibody prevalence in 100 patients with rheumatoid arthritis. Scan 
J Rheumatol. 1995; 24: 180‑182.
ARTYKUŁ ORYGINALNY
  Występowanie chorób tarczycy i przeciwciał przeciw tarczycowych u kobiet…
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

lemansa.htw.pl