s 477 Leksykon - rezonans, Fizyka, Książki - fizyka
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
NOWOTWORY Journal of Oncology • 2006 • volume 56 Number 4 • 477–482 Leksykon onkologii • Cancer lexicon Leksykon poj´ç i definicji w onkologii – rezonans magnetyczny Ma∏gorzata Tacikowska Cancer lexicon – magnetic resonance Angiografia MR – technika oparta na w∏aÊciwoÊci od- dzia∏ywania przep∏ywu na sygna∏ MR. nów i zmiany p∏aszczyzny i/lub warstwy badania, u˝ywane w celu uporzàdkowanego ró˝nicowania pola magnetycz- nego poprzez wytwarzanie dodatkowych liniowych pól magnetycznych. Cewki gradientowe ( gradient coils ) – cewki wytwarzajàce dodatkowe pole magnetyczne modyfikujàce si∏´ pierwot- nego pola w celu zmiany cz´stotliwoÊci precesji proto- Czas echa TE ( echo time ) – czas mi´dzy impulsem 90° i echem spinowym, – krótki czas echa – TE poni˝ej 30 ms – d∏ugi czas echa – TE powy˝ej 80 ms. Pracownia Rezonansu Magnetycznego Centrum Onkologii - Instytut im. Marii Sk∏odowskiej-Curie w Warszawie 478 Czas repetycji (powtórzeƒ) TR ( time to repeat ) – odst´p czasu mi´dzy powtarzanymi sekwencjami impulsów RF – krótki czas repetycji – TR do 500 ms – d∏ugi czas repetycji – TR powy˝ej 1500 ms. Czas T1 (czas relaksacji magnetyzacji pod∏u˝nej) – czas potrzebny, aby magnetyzacja pod∏u˝na powróci∏a do po- ziomu ok. 63% wartoÊci wyjÊciowej. Czas T2 (czas relaksacji magnetyzacji poprzecznej) – czas zaniku magnetyzacji poprzecznej do wartoÊci ok. 37% magnetyzacji wyjÊciowej. Czas zbierania danych ( acquisition time ) = TR x NN ex gdzie N ex – liczba wzbudzeƒ (excitation) (dodanie sygna- ∏u z kilku pomiarów). Impuls 90° – impuls RF pochylajàcy wypadkowy wektor magnetyzacji o 90°, tzn. powodujàcy zanik magnetyzacji pod∏u˝nej i powstanie magnetyzacji poprzecznej o kie- runku prostopad∏ym do zewn´trznego pola magnetycz- nego. Cz´stotliwoÊç precesji – liczba precesji na sekund´, zale- ˝y ona od si∏y pola magnetycznego; im silniejsze pole ma- gnetyczne tym szybsza precesja. Kàt odchylenia namagnesowania ( flip angle ) – kàt od- chylenia zbiorczego wektora magnetyzacji. Gadolina (Gd-DTPA) – zwiàzek pierwiastka ziem rzad- kich (gadolinu) w formie helatu z DTPA. Krzywa T1 (krzywa wzrostu magnetyzacji pod∏u˝nej) – zale˝noÊç wzrostu magnetyzacji w czasie, po wy∏àczeniu impulsu RF, przedstawiona w postaci wykresu. GruboÊç warstwy – obszar obrazowania uzyskany poprzez przy∏o˝enie odpowiedniego (prostopad∏ego do niej) gra- dientu. SzerokoÊç pasma cz´stotliwoÊci wzbudzajàcego impulsu RF okreÊla szerokoÊç warstwy. Krzywa T2 (krzywa zaniku magnetyzacji poprzecznej) – wykres przebiegu magnetyzacji poprzecznej w czasie, po wy∏àczeniu impulsu RF. Impuls cz´stotliwoÊci radiowej RF ( radio frequency ) – krótkotrwale dzia∏ajàca fala elekromagnetyczna o cz´- stotliwoÊci równej cz´stotliwoÊci precesji protonów, wywo- ∏ujàca zak∏ócenia w precesji protonów i powodujàca spa- dek magnetyzacji pod∏u˝nej i wytworzenie magnetyzacji poprzecznej. 479 MR ( magnetic resonance ) – rezonans magnetyczny. Obraz T1 zale˝ny (T1 – weighted image ) – zró˝nicowa- nie intensywnoÊci sygna∏u mi´dzy tkankami, czyli kontra- stowoÊç tkanek na obrazie zale˝ne g∏ównie od ró˝nic T1, czyli od czasu relaksacji pod∏u˝nej. MRN ( nuclear magnetic resonance ) – jàdrowy rezonans magnetyczny. Obraz zale˝ny od g´stoÊci protonowej (PD – weighted image ) – zró˝nicowanie intensywnoÊci sygna∏u zale˝ne od liczby protonów (g´stoÊci protonowej). MRI ( magnetic resonance imaging ) – obrazowanie metodà rezonansu magnetycznego. Moment p´du, spin – parametr wynikajàcy z obrotu pro- tonu wokó∏ w∏asnej osi. Obrazowanie wielowarstwowe ( multislice imaging ) – bada- nie kilku warstw w tym samym czasie TR. Pixel – element obrazu. Magnetyzacja pod∏u˝na – kierunek magnetyzacji zgod- ny z liniami zewn´trznego pola magnetycznego. Magnetyzacja poprzeczna – sumaryczny wektor magne- tyczny zwrócony w bok (w kierunku poprzecznym do ze- wn´trznego pola magnetycznego) zgodnie ze zwrotem ruchu precesji protonów. Precesja – rodzaj ruchu, którym poruszajà si´ protony w polu magnetycznym, ruch podobny do ruchu bàka zabawki dla dzieci, gdzie koniec osi wirujàcego bàka poru- sza si´ po okr´gu. 480 Sekwencja cz´Êciowego nasycenia ( partial saturation se- quence ) – sekwencja z wykorzystaniem dwóch impulsów 90°. T1 staje si´ decydujàcy dla intensywnoÊci sygna∏u. Proton – cz´Êç jàdra atomowego o dodatnim ∏adunku elektrycznym. Sekwencja regeneracji nasycenia ( saturation recovery puls sequence ) – sekwencja z wykorzystaniem dwóch impul- sów 90°. Ró˝nica z partial saturation sequence polega na ró˝nym okresie przerwy mi´dzy impulsami (czyli czasie TR). Sekwencja odwrócenia regeneracji inversion recovery sequ- ence – IR – sekwencja impulsów 180° i nast´pnie 90°. Otrzymujemy obrazy zale˝ne od T1 w wi´kszym stopniu ni˝ w sekwencji cz´Êciowego nasycenia i sekwencji regene- racji nasycenia. Protonowe wzmocnienie relaksacji – wp∏yw substancji pa- ramagnetycznych na protony w otoczeniu, polegajàcy na skróceniu ich czasów relaksacji. Relaksacja poprzeczna – proces zaniku magnetyzacji po- przecznej (wychodzenia z fazy protonów), po wy∏àczeniu impulsu RF. Relaksacja spin-spin – relaksacja poprzeczna. Relaksacja pod∏u˝na – powrót magnetyzacji pod∏u˝nej do wartoÊci zbli˝onej do wyjÊciowej, po wy∏àczeniu im- pulsu RF. Sekwencje szybkiego obrazowania – sekwencje gradiento- we, z zastosowaniem ma∏ych kàtów odchylenia namagne- sowania (10-35°) wymagajàce mniej czasu, pozwalajàce na badanie chorych „na wstrzymanym oddechu”. Relaksacja spin-siatka – oddawanie energii otrzymanej przez w∏àczenie impulsu RF, do otoczenia (siatki), w pro- cesie relaksacji pod∏u˝nej. Sekwencja FLASH ( fast low angle shot ) – sekwencja szyb- kiego obrazowania. Sekwencja impulsów – kilka nast´pujàcych po sobie im- pulsów RF. Sekwencja GRASS ( gradient recalled aquisition of steady state ) – sekwencja szybkiego obrazowania. Sekwencja echa spinowego – sekwencja sk∏adajàca si´ z impulsu 90° i z impulsu 180° (wywo∏ujàcego echo). Im- puls 180° ogniskuje wychodzàce z fazy protony, co daje sil- niejszy sygna∏ echa spinowego Stosunek sygna∏u do szumu ( signal to noise ratio ) – para- metr okreÊlajàcy jakoÊç sygna∏u. Substancje paramagnetyczne (Êrodki kontrastowe) – zwiàzki chemiczne powodujàce skrócenie czasów relaksa- cji w protonach z otoczenia. 481 Sygna∏ swobodnego zaniku indukcji FID ( free induction decay ) – pràd elektryczny wytwarzany podczas relaksacji (sk∏adowej poprzecznej) zbiorczego wektora magnetycz- nego. Sygna∏ MR, sygna∏ w odbiorniku ( antenie ) – pràd elek- tryczny rejestrowany przez anten´ zbiorczà indukowany przez zmieniajàcy si´ wektor magnetyczny b´dàcy w cià- g∏ym ruchu. Utrata zgodnoÊci fazy ( phase coherence ) – spadek ma- gnetyzacji poprzecznej, zanik sygna∏u. Voxel – element obj´toÊci tkanki. Wzór Larmora – ( ω o = γ B o ) s∏u˝y do obliczenia cz´stotli- woÊci precesji, gdzie: ω o – oznacza cz´stotliwoÊç precesji wyra˝onà w Hz lub MHz, γ – jest wspó∏czynnikiem ˝yromagnetycznym, B o – si∏a zewn´trznego pola magnetycznego wyra˝ona w Teslach (T). Zanik sygna∏u zwiàzany z przep∏ywem ( flow void pheno- menon ) – efekt przep∏ywu powodujàcy ciemne zabarwie- nie p∏ynàcej krwi, czyli brak sygna∏u z naczynia krwiono- Ênego. Wektor magnetyczny – sumaryczny wektor powsta∏y przez dodanie wektorów magnetycznych protonów ustawionych w jednym kierunku i nie zoboj´tnionych przez protony o przeciwnym ustawieniu. [ Pobierz całość w formacie PDF ] |