rycerstwo slaskie do konca xiii w - biogramy i rodowody - Cetwinski, historia, 01. Historia Polski 'Średniowiecze'
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
PRACE WROCŁAWSKIEGO TOWARZYSTWA NAUKOWEGO TRAVAUX DE LA SOCIÉTÉ DES SCIENCES ET DES LETTRES DE WROCŁAW SERIA A NR 229 MAREK CETWIŃSKI RYCERSTWO ŚLĄSKIE DO KOŃCA XIII w. BIOGRAMY I RODOWODY WROCŁAW WROCŁAW • WARSZAWA • KRAKÓW • GDAŃSK • ŁÓDŹ ZAKŁAD NARODOWY IM. OSSOLIŃSKICH WYDAWNICTWO POLSKIEJ AKADEMII NAUK 1982 Redaktor tomu: Adam Galos Publikację opiniowali do druku: Marian Haisig i Kazimierz Jasiński Wydano z pomocą finansową Polskiej Akademii Nauk Zakład Narodowy im. Ossolińskich — Wydawnictwo. Wrocław 1982. Nakład: 1400 egz. Objętość: ark. wyd. 17,50, ark. druk. 15,50. Papier druk. sat. kl. IV, 70 g, 61 X 86. Oddano do składania 19 X 1981 Podpisano do druku 30 VI 1982. Druk ukończono w lipcu 1982 Wrocławska Drukarnia Naukowa. Zam. 1014/81. H-8. Cena. zł 175.— (po s. 232). RYCERSTWO ŚLĄSKIE DO KOŃCA XIII W. BIOGRAMY I RODOWODY WSTĘP Praca niniejsza jest chyba pierwszą od czasów artykułu Pau- la Pfotenhauera ( Die funfzig Ritter, ZfGS, t. 26 : 1892), próbą napisania tekstu złożonego wyłącznie z samych przypisów. W is- tocie stanowi ona zbiór uporządkowanych wiadomości źródło- wych będących podstawą wniosków przedstawionych przeze mnie w książce "Rycerstwo śląskie do końca XIII w. Pochodzenie- -gospodarka-polityka" wydanej we Wrocławiu w 1980 r. i pier- wotnie miała formę aneksu do mojej pracy doktorskiej. Zasadniczą częścią niniejszej pracy są ułożone alfabetycznie biogramy feudałów świeckich. Zgrupowałem je w trzy oddzielne ciągi: dla XII wieku, dla Opolszczyzny i Dolnego Śląska w XIII w. Biogramy te mają następującą formę: składają się z hasła złożonego z imienia i ewentalnie przezwiska danej osoby, wy- mienienia urzędów i ważniejszych faktów genealogicznych. Sam biogram rejestruje w porządku chronologicznym wszystkie po- świadczone źródłowo fakty z życia feudała. Z reguły są to nie- mal wyłącznie wiadomości zaczerpnięte z list świadków średnio- wiecznych dokumentów. Ponieważ świadkowanie stanowi świa- dectwo aktywności społecznej średniowiecznego feudała, dlatego też starałem się zebrać starannie wszystkie tego typu informacje podając równocześnie imię wystawcy dokumentu, czas i miej- sce wystawienia. Elementy te mogą w moim przekonaniu być pomocne w odtwarzaniu biografii, notują bowiem stopień zaży- łości pomiędzy poszczególnymi osobami, ich pozycję społeczną, ruchliwość, oraz pozwalają dzięki datom granicznym oznaczyć okres aktywności publicznej rycerza. Interesujące może też być tempo awansowania w hierarchii urzędniczej wskazujące nie tylko na panujące układy sił pomiędzy poszczególnymi ugru- powaniami, ale i na indywidualną siłę przebicia feudała. Dla 6 wygody czytelnika przy każdym fakcie podane są informacje bibliograficzne. Przy poszczególnych hasłach starałem się zebrać kompletny materiał źródłowy, natomiast z literatury podałem tylko te pozycje, które daną osobą zajmowały się wnikliwiej, pomijałem zaś wszelkie przypadkowo i bałamutne z reguły inter- pretacje. Celem niniejszego opracowania jest pomoc dla historyków nie zajmujących się zasadniczo genealogią. Idzie o to, aby uchro- nić ich od marnowania czasu na żmudne a nieraz marginalne dla nich sprawy genealogiczne. Wprawdzie niniejszy wykaz w wielu wypadkach zawiera z konieczności hipotetyczne próby identyfikacji konkretnych osób, to jednak z uwagi na zgroma- dzenie praktycznie kompletnego materiału dotyczącego rycer- stwa śląskiego żyjącego do 1300 roku ułatwi, mam nadzieję, inne, nawet, konkurencyjne ustalenia tożsamości różnych feu- dałów. Całość starałem się ułożyć tak, aby można było w mia- rę szybko dotrzeć do informacji na temat konkretnej osoby. I tak część zasadnicza ułożona jest w porządku alfabetycznym według imion. Dalszym ułatwieniem jest wprowadzenie haseł zbiorowych, jak np. Wezenborgowie czy Wierzbnowie, oraz sys- tem wewnętrznych odsyłaczy w ramach poszczególnych haseł. Dołączone tablice genealogiczne, wykaz urzędników i wykaz przydomków, gniazd rodzinnych i majątków ziemskich jak też osób, nie mających własnych biogramów, również mają za cel ułatwić szybkie dotarcie do informacji biograficznych. A. RYCERSTWO ŚLĄSKIE W XII WIEKU 1. Beron, komes, ojciec Karola (A. 19). Dok. Henryka Brodatego wyst. przed 25 X 1208 r. wspomina o dokonanym przez Berona ujeździe granic pewnej posiadłości jeszcze w czasach Bolesława Wysokiego (KDS, t. II, nr 129). Otrzymał on od Bolesława Wysokiego wieś „Blizo- tino" położoną w pobliżu Łoziny (a nie Lusiny, jak w KDS, t. II, 130, s. 29 przyp. 12 i 13) w okolicach Trzebnicy skonfiskowaną uprzednio przez władcę Stefanowi Marcinowicowi (A. 42). Stefan w posiadanie „Bli- zotina' wszedł w drodze wymiany dokonanej z Bolesławem, któremu przekazał wieś Marcinowo koło Trzebnicy. Już za panowania Henryka Brodatego Stefan wrócił z wygnania i wystąpił z roszczeniami do „Bli- zotina". Pod presją ks. zrzekł się pretensji do wspomnianej wsi za ce- nę 14 grzywien wypłaconych mu przez Karola syna Berona. Można więc wnosić, że przed 21 VIII 1208 r., tj. datą wyst. cyt. dok. Beron zmarł (KDS, t. II, nr 130). 2. Bertolf, św. na dok. Bolesława Wysokiego, Grodziec, 21 III— 31 VIII 1175 r. Zbyt daleko idzie wydawca KDS, t. I, nr 55, s. 137, przyp. 45, który pisze, iż „Bertold, z imienia sądząc Niemiec". Możliwe nato- miast, że jest on tożsamy z Beronem (A. 1) oraz Bertoldem wymienio- nym w Albumie miechowskim (KDM, t. II, nr 376). Byłby więc Bertold możnym śląsko-małopolskim z kręgu wpływów Jaksy (A. 15). 3. Bezelin, komes, przed 1175 r. darował kl. lubiąskiemu 2 woły, konia i wieś koło „Brozte" (KDS, t. I, nr 55). 4. Bogdan, otrzymał od Bolesława Wysokiego ziemię, na której za- łożył wieś zwaną „villa Bogodani" lub „Nova Curia" (Bogdanów, niem. Neuhof koło Środy), majętność tę w okresie 25 III 1174—31 VIII 1175 r. przekazał kl. lubiąskiemu z zastrzeżeniem sobie i żonie dożywocia (KDS, t. I, nr 55, s. 138 przyp. 51; ibid., t. I, nr 91). Jego śmierć zapisał Nekr. lubiąski pod 24 IV: „ob. Bogdanus, qui dedit Novam Curiam" (Mon. Lub., s. 43). Bogdana tego nie należy mylić z Bogdanem, synem diakona Bartłomieja nabywcy wsi pod „Boruiov" (Borów koło Strzelina) od nieja- kiego Razona (KDS; t. I, nr 91). 5 Bronisz, przed 22 VI 1149 r. dał kl. ołbińskiemu wieś „Gorech" (Górzec, koło Niemczy) — KDS, t. I, nr 25. 6. Dobiesław, przed 1193 r. dał kl. ołbińskiemu wieś „Muncasou" (KDS, t. I, nr 70). Niewykluczone, że identyczny z Dobiesławem Rando- wicem św. w Łęczycy w 1161 r. (KDM, t. II, nr 373). [ Pobierz całość w formacie PDF ] |